werken op het water

Stapels op en aan het water.

Uit kerkeboeken, burgelijke stand en andere archieven weten we dat de Stapels hiernaast van Gendtse oorsprong in velerlei beroepen op of aan het water werkten.

Davids oudste zoon Jan Hendrik is de eerste Gendtse Stapel die het zeegat koos. Het VOC Soldijboek nr.6714 blad 209 vermeldt in schoonschrift "Jan Hendrik Stapel" uit Amsterdam. Dat moet de Gelderse Johan Hendrik zijn geweest die naar Amsterdam was getrokken, want er was geen andere naamgenoot in de vijf regionale Stapel families van toen, en zijn moeder staat er bij: op haar naam onderschreef hij een schuldbrief van 150 gulden. Wel is haar naam tamelijk verbasterd, maar de schrijver moest afgaan op zijn Gendtse dialect. Spellen kon Johan toen nog niet, getuige het kruis waarmee hij verderop de oorkonde merkt. Op 4 maart 1783 is hij als 25 jarige hooploper (matrozen helper) aangemonsterd op het VOC-schip "Prinses van Oranje". Die vertrok 24 juli van de rede van Texel voor haar vijfde reis: ruim een half jaar varen naar Batavia, waarvan drie maanden Kaap De goede Hoop als tussenstop voor reparaties en tegen scheurbuik. Met 313 opvarenden was de bemanning tien procent onderbezet, maar kapitein Jan Frederik Volmer kon er niet meer vinden die nog naar het door malaria zo ongezonde Batavia wilden.
In de Oost voer Jan Hendrik ruim 2.5 jaar op de Hoolwerf onder kaptein Van der Spek, die in juli 1785 nog voor de zware moesson uitweek naar de Indiase haven van Nagapattinam. Begin 1787 repatrieerde hij met de veel kleinere "Duyf" onder schipper Gerrit Jan van de Kerkhof en kwam op 25 september met 31 andere zeelui behouden aan op Texel. Blijkbaar had hij een sterk gestel want hem zijn geen verpleegdagen in het VOC Hospitaal te Batavia berekend. Dat sprak niet vanzelf, want in de nadagen van de VOC kwam maar één op de zeven ooit weer terug in het vaderland. Bij deze ene reis heeft hij het gelaten, want hij monsterde af op 18 oktober en liet verder alleen nog sporen na in en rond Gendt, als bruidegom en vader, landbouwer en aannemer.

Davids oudste dochter Johanna Maria had 2 zonen die schipper werden: Johannes Derksen 1799-1850 en Henricus Derksen 1803-1838.

Schipper Hendrik (II) Stapel had van elk van zijn twee vrouwen een dochter die ook weer met een schipper trouwde: Gezina Willemina Theodora met Abraham Schimmel en Margaretha Theodora met Frederik Didden; beiden gaven hun beroep door aan hun zonen: schipper Heinrich Schimmel (1876-?) en kapitein Frederik Johannes Didden (1892-?). Die had twee broers ook verbonden met het water: Hendrik Didden 1888-1976, sleepvaartagent en Theodoor Didden 1897-1974, steward van 1912 tot 1924 op veerboot SS Belgenland naar Ellis Island NY.

Hoe Jan Dirk Stapel bij de Marine kwam is speculatie, behalve dat zijn moeder uit Vlissingen kwam. Op familiebezoek heeft hij daar vast de haven bewonderd waar hij later als jongeman van 17 aanmonsterde. Misschien heeft ze hem wel verteld over haar overgrootvader Huijbrecht Maas, rond 1820 marinier 1e klas in Vlissingen, of over haar (stief)grootvader Janus Leijnsen, provoost bij de Marine die in 1869 in Nederlands Indië in het harnas stierf... (zie Jan Dirks matrilineaire reeks).

(home = www.cstapel.nl)