v.l.n.r. Corrie, Bea en Betsy, terug-
kijkend, september 2007 in Canada.

Christiaan Jacobus Stapel    1900 - 1979

Bronnen:

Familie archief Bea Koorn Stapel te Heiloo en mijzelf

Huwelijksakte J.B. Stapel & E.M. Hintzen, Zwollerkerspel

Gezinskaarten Stapel, Roosendaal

Gezinskaarten Stapel, Wennips, Zoetekouw, Amsterdam

Stamlijst Departement van Financiën

Aanstellingen Ministerie van Financiën.

======================================================================

Christiaan Jacobus Stapel werd geboren 26 november 1900 als eersteling van Bet Hintzen, aan de Assendorperdijk in Zwolle. Hij werd geëcht 5 mei 1904 in Zwollerkerspel, toen zijn moeder met Bernard Stapel trouwde. Vanuit Zutphen ging hij met hen naar Roosendaal en groeide daar op als oudste van acht kinderen. Chris volgde de MULO, deed examen in Breda en begon met veertien zijn werkzame leven als kantoorbediende. Eerst in Oudenbosch bij N.V. Alma Kweekerijen, na anderhalf jaar bij het Roosendaalse Levensmiddelenbedrijf en weer twee jaar later bij de Raad van Arbeid.

Ook daar bleef hij ruim twee jaar, zij het inclusief een jaar militaire dienst die hij afsloot als onderofficier. Behalve nuttige ervaring hield hij daar ook prachtige getuigschriften aan over. Directeur Hontelé van het gemeentelijk Levensmiddelenbedrijf schreef bijv.: "Het is de overtuiging van ondergeteekende dat de Heer Stapel in elke administratieve betrekking zal toonen een zeer geschikte kracht te zyn, om welke reden hy hem met warmte durft aanbevelen". Nog lovender was de Voorzitter van de Raad van Arbeid in zijn brief hiernaast.

Toen trok hij de stoute schoenen aan en ging 20 jaar oud met zijn getuigschriften op zak logeren bij neef Hendrik Willem Frederik Zoetekouw in Amsterdam. September 1921 werd Chris daar net als zijn neef Rijksklerk bij de Inspectie der Directe Belastingen. Voorjaar 1922 verkaste Chris naar zijn tante Lies (Elisabeth Wennips Stapel).

In het nieuwe jaar nam hij een betrekking aan als Rijksklerk in Woerden tot zijn moeder stierf, eind januari 1924 (zie Bernard Stapel) en Chris overplaatsing aanvroeg naar Roosendaal. Hij zorgde haast anderhalf jaar voor het ontregelde gezin van zijn vader, tot zijn oudste zus Betsie dat met bijna 17 van hem overnam. Terugverlangend naar het hoofdstedelijke leven ging hij Augustus 1925 weer naar de Inspectie Directe Belastingen in Amsterdam waar hij inwoonde bij zijn oom Johan de treinconducteur en vervolgens op nog drie andere adressen woonde.

Of was het Annie Brand die hem naar Amsterdam trok? Want hoewel hij 1 april 1927 verhuisde naar de Inspectie Schiedam was hij 30 juni al weer terug om haar te trouwen! Zij woonden bijna zes jaar in Schiedam waar Betsy, Corrie en Annie werden geboren, Archimenesstraat 5. Chris gebruikte die jaren ook om 's avonds te studeren zodat hij mei 1933, begin van de crisistijd promoveerde tot adjunct commies. Daarna werkte hij zeven aaneengesloten jaren weer bij de Directe Belastingen in Amsterdam, waar nog een verhuizing later Bea werd geboren, Curacaostraat 68. In het begin van de tweede wereldoorlog volgde februari 1941 zijn bevordering tot adspirant commies, bij de Inspectie Registratie in Alkmaar.

Daar zouden zij blijven, in de twee-onder-een-kap woning aan de Kooimeerlaan tussen toen nog groene polders bij Heiloo. Moeilijk toch ook voor stadsmensen om zich thuis te leren voelen in zo'n landelijke omgeving in een schrale oorlogstijd. Een sfeer waarin je ruzie kon krijgen om een "uitgeleende" jas die werd vermaakt tot passender kleding, zoals blijkt uit hun brieven aan mijn ouders. Dat werd snel bijgelegd want kort na de oorlog op een zondags bezoek oefende ik op Bea's fiets in de Kooimeerlaan. Chris werd bij de Inspectie Alkmaar nog drie keer bevorderd, in 1948 tot commies controleur A, in 1950 tot controleur A en in 1960 na bijna 40 dienstjaren tot hoofdcontroleur van 's Rijks belastingen. Hij hield zich vooral bezig met de inspectie van particuliere belastingaangiften, inclusief de middenstand. Daarbij ontmoette hij veel mensen, maar het was een werkterrein waar halve waarheden en bezwaarschriften de sfeer gemakkelijk konden vertroebelen.

In de jaren 50 emigreerden hun twee oudste dochters naar Canada. Dochter Bea heeft met haar zussen speciaal nog eens teruggekeken naar die tijd: "Er werd zelden of nooit gepraat over het werk, waar hij uiteindelijk veel moeite mee heeft gehad, diverse keren overspannen geweest. Hij was blij dat hij er na 40 dienstjaren uit kon. Hij had buiten kantoor geen contact met zijn collega's, het was ook een moeilijke tijd om in oorlogstijd naar Alkmaar te moeten. De mensen waren eigenlijk allemaal wantrouwend in die tijd en ik denk dat dat zich na de bevrijding enigszins heeft doorgezet. Er viel een last van hem af toen hij in 1960 vrij was. Gelukkig hebben ze toen nog jaren van leuke dingen kunnen genieten, zoals de vele reisjes naar Canada".
Begin 1965 logeerde ik drie maanden bij hen, tijdens mijn HTS stage bij het Reactor Centrum Petten. Jammer dat ik toen niets wist van familiezaken of stambomen, anders had Chris als mijn oudste oom me vast allerlei onbegrepen dingen kunnen ophelderen. Hoewel, een Stapel praat niet gauw over zijn verleden. Tante Annie kocht mij al gauw een kamerjas, voor als ik in pyama door het nog koude huis liep of mijn stage verslagen schreef op de logeerkamer. Ik heb die nog jaren gedragen en daarna mijn zoon Michiel! Op hun latere fietstochten door Nederland gingen zij ook wel op familiebezoek en kwamen zo in 1968 bij ons langs in Dordrecht, toen Michiel was geboren. Daarna verloren we het contact, behalve mijn onverwacht bezoek in 1970: Met mijn eerste Esso auto was ik in Groningen geweest en door de lange rit terug werd ik helemaal daas. Bij Alkmaar kon ik gelukkig de Kooimeerlaan terug vinden en zij brachten me met een kopje koffie weer aardig op verhaal.

In 1974 stierf Annie na een lang ziekbed. Vijf jaar later stierf ook Chris, na een bezoek aan zijn dochter Annie in Noord-Scharwoude in de bus naar huis, bijna 79 jaar oud op 25 maart 1979. Zijn plotselinge dood maakte diepe indruk. Het jaar daarop stierven even onverwacht drie van zijn broers: Marinus (73), Jan 68) en Willem (73). + + + + +