Gendtse gegevens over de vestiging van de vroegste Gelderse Stapels.(home = www.cstapel.nl)

Johan Hendrik (I) uit Gendt is de vroegste Stapel die via aansluitende akten met ons is verbonden. Een Gendtse geboorteakte van hem ontbreekt en zijn trouwakte uit 1790 noemt geen ouders. Wel streepte de dominee er een al begonnen "geb." schielijk weer door en ging verder met "woonende onder Gent". Zo bleef in het Gendtse Kerkeboek Jan Hendriks herkomst onbeschreven en stond meteen vast dat hij niet uit de streek kwam.
In Gendt ontbreekt ook elk spoor van hem tussen 1782 en 1790, maar in juni 1783 monsterde ene Jan Hendrik Stapel aan bij de VOC Kamer van Amsterdam en monsterde pas weer af in maart 1788. Dat moet Johan Hendrik uit Gendt zijn geweest, te meer daar geen van de Stapel families in het land toen een naamgenoot kende. In VOC Soldijboek 6714 blad 209 onderkruiste hij een schuldbrief van 150 gulden aan "zijn moeder M greesBeek", wat oogt alsof de schrijver probeerde een onverstaanbare naam fonetisch te spellen. In Gendt leefde in die tijd maar één familie Stapel waarvan de moeder in geboorteakten Margaretha Böge, Beujens en Beugen heette. Met een Duitse g en in dialect kan dat als M'greet Beuk of Beek hebben geklonken, waarbij de t een s werd bij slissen. Al met al mogen we aannemen dat zij inderdaad zijn moeder was en haar man David Stapel dus zijn vader. Dat de schuldbrief op haar naam werd gesteld duidt er op dat David toen al was gestorven.

De "Genealogie van David Stapel, 1760 - 1922" is een beperkte uitgave van de Historische Kring Gente en bevat een schat aan gegevens over de Gelderse familie Stapel, ook al ontbreken de uitgiftedatum, auteur(s) en bronvermelding. Blad 1 vermeldt David Stapel: "David is getrouwd vóór zondag 3 februari 1760 voor de kerk met Anna-Margaretha Beuge". Datum en kerk zijn die van de RK doopakte van hun eerste Gendtse kind. Van de 6 andere kinderen uit hun huwelijk wordt als laatste Johan Hendrik Stapel genoemd, met onder II-d, blad 71 de volgende gegevens: "Landbouwer, overleden te Gendt op zondag 7 september 1806". Ook de Historische Kring Gente vond dus geen gegevens over huwelijk of herkomst van David en Margaretha noch over de geboorte van Johan Hendrik en vermeldde hem derhalve als laatste kind. Dat hij hun eerstgeborene was ligt echter meer voor de hand, omdat hij als enige van hun kinderen met David en Margaretha gemeen had dat zijn herkomst niet in Gendtse akten is beschreven en hij dus samen met hen van elders moet zijn gekomen. Dat zijn latere echtgenote hem in 1782 benoemde tot vader van hun voorechtelijke kind Hendrik, maar ook zijn VOC aanmonstering in 1783 sluiten uit dat hij jonger was dan zijn in 1773 geboren jongste broer Jan Willem (Wilhelmus). Davids andere kinderen trouwden ook kort na Jan Hendrik alsof hij inderdaad hun oudste broer was. Bijzonder in de "Genealogie van David Stapel" is de vermelding van Jan Hendriks overlijdensdatum: Het Napoleontische bevolkingsregister werd pas in 1811 ingevoerd en de kerkelijke doodboeken van Gendt uit die tijd gingen in WOII verloren. De Historische Kring Gente bezit echter een gedeeltelijke kopie, waarin helaas de eerdere overlijdensakten van David en Margaretha ontbreken. Bovengenoemde RK doopakte van hun oudste dochter in het nabije Hulhuizen bevat de eerste vermelding in Nederland van David en Margaretha. De spelling van haar naam "Böge" in de Hulhuizense geboorteakte is in het Duits, waarschijnlijk omdat ze dat nog spraken, pas aangekomen uit den vreemde.

Twee geloven. De katholieke doop van hun eerste dochter Johanna Maria, naast de doop van hun andere kinderen in de Nederduits Gereformeerde (NG) kerk, kan het toevallige gevolg zijn geweest van toenmalige aangifte regels in het grensgebied rond Gendt. Feit is dat Johanna Maria ook als "Roomsche" trouwde, met de gereformeerde Johannes van de Vendel. Dat kon niet zomaar: Beiden hebben daarbij "plegtig belooft de kindere hunnen Echt in den Gereformeerden Godsdienst onverhindert optevoeden". Johanna Maria moet daarom zijn gesteund of sterker, door een van haar ouders zijn opgevoed in het RK geloof. De vraag dringt zich dan ook op of David en Anna Margaretha een verschillend geloof aanhingen. Dat zou verklaren waarom David noch Margaritha lidmaat waren van de NG Kerk in Gendt. Van hun kinderen werden alleen Johan Hendrik en Frederik ingeschreven, op de gevorderde leeftijd van ruim 40 jaren, alsof pas toegelaten toen hun ouders al lang niet meer met hun twee geloven op één kussen sliepen...

In "vanuit Pommeren" wordt verder ingegaan op hun herkomst en redenen voor hun komst naar Gendt. Hun geloofsopvattingen speelden daar vermoedelijk een sleutelrol in.